การศึกษาไทยในปัจจุบันและทิศทางในอีก 20 ปีข้างหน้า

ระบบการศึกษาไทยในปัจจุบันกำลังเผชิญกับจุดเปลี่ยนที่สำคัญ ท่ามกลางกระแสการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วในศตวรรษที่ 21 ประเทศไทยได้แสดงให้เห็นถึงความก้าวหน้าและความสำเร็จหลายด้านในการจัดการศึกษามาอย่างต่อเนื่อง แต่ยังคงมีช่องว่างและจุดอ่อนที่ต้องเร่งแก้ไขอยู่หลายประการ โดยเฉพาะเมื่อต้องเผชิญกับความท้าทายจากความก้าวหน้าของเทคโนโลยีสารสนเทศ การแข่งขันทางเศรษฐกิจในเวทีโลก และการเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ ข้อมูลจากสำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการแสดงให้เห็นว่า แม้รัฐบาลจะให้การสนับสนุนงบประมาณด้านการศึกษาสูงที่สุดในงบประมาณแผ่นดินอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2542-2563 อยู่ที่ 4.4-5.5 แสนล้านบาทต่อปี แต่ผลการประเมินกลับมีแนวโน้มที่น่าเป็นห่วง สะท้อนผ่านจำนวนเด็กที่หลุดจากระบบการศึกษาที่เพิ่มขึ้นเป็นปีละกว่าแสนคน และคะแนนสมรรถนะนักเรียนมาตรฐานสากล (PISA) ที่ยังต่ำกว่าค่าเฉลี่ยขององค์การเพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนา

สถานการณ์การศึกษาไทยในปัจจุบัน

สถานการณ์การศึกษาไทยในปัจจุบันแสดงให้เห็นถึงภาพความขัดแย้งระหว่างการลงทุนและผลลัพธ์ที่ได้รับ ถึงแม้ว่าประเทศไทยจะมีพัฒนาการในการจัดการศึกษาอย่างต่อเนื่อง โดยมีการปรับปรุงกฎหมาย กลไก และนวัตกรรมการศึกษาหลายประการในช่วงปี 2560-2561 เช่น การยก (ร่าง) พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ การจัดตั้งกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา และการประกาศใช้แผนการศึกษาแห่งชาติระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2560-2579) แต่ยังคงเผชิญกับปัญหาโครงสร้างที่สำคัญหลายประการ ปัญหาหลักที่เกิดขึ้นคือความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงการศึกษาที่มีคุณภาพ โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ด้อยโอกาสและพิการที่มีจำนวนเพิ่มมากขึ้นถึงร้อยละ 49 จากจำนวนนักเรียนทั่วประเทศในปี 2561 นอกจากนี้ ระบบการศึกษายังประสบปัญหาการไม่ตอบโจทย์ความต้องการของตลาดแรงงาน การขาดแคลนครูที่มีคุณภาพ และระบบการประเมินผลที่ยังคงเน้นการท่องจำมากกว่าการพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์ สถานการณ์เหล่านี้ทำให้รัฐบาลต้องหันไปร่วมมือกับภาคเอกชนและสตาร์ทอัพด้านการศึกษาเพื่อสร้างทางเลือกการศึกษารูปแบบใหม่ เช่น การเรียนรู้โฮมสคูล การออกแบบการเรียนรู้ด้วยตนเอง และการใช้เทคโนโลยีโลกเสมือนจริง

ทิศทางการศึกษาไทยในอีก 20 ปีข้างหน้า

การศึกษาไทยในอีก 20 ปีข้างหน้าจะเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยสำคัญ โดยเฉพาะการเข้ามาของเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ (AI) และเทคโนโลยีดิจิทัลแบบก้าวกระโดดที่จะปฏิวัติระบบการเรียนการสอน ตามแผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2560-2579 ที่วางกรอบการพัฒนาภายใต้ 6 ยุทธศาสตร์หลักให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี การศึกษาไทยจะมุ่งเน้นการสร้างระบบการเรียนรู้แบบปรับเหมาะ (Adaptive Learning) ที่ใช้ AI ในการวิเคราะห์ข้อมูลผู้เรียนแต่ละคน ปรับเนื้อหาและวิธีการสอนให้เฉพาะเจาะจง และให้ข้อเสนอแนะแบบเรียลไทม์ ในขณะเดียวกัน ห้องเรียนแห่งอนาคตจะใช้ระบบ Blended Learning ที่ผสมผสานการเรียนออนไลน์และการเรียนในสถานที่จริง พร้อมด้วยการนำเสนอเนื้อหาผ่านเทคโนโลยีความเป็นจริงเสมือน (VR) และการใช้ Platform ต่างๆ เช่น e-library, e-learning และ Teaching Resource Platform อย่างไรก็ตาม ความท้าทายสำคัญที่จะต้องเผชิญคือการลดความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงเทคโนโลยี การพัฒนาครูให้มีสมรรถนะด้าน Digital Literacy การปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานด้านอินเทอร์เน็ต และการสร้างกรอบจริยธรรมในการใช้ AI เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อผู้เรียนโดยไม่สร้างความเหลื่อมล้ำใหม่ในสังคม การเตรียมความพร้อมเหล่านี้จะเป็นกุญแจสำคัญในการขับเคลื่อนการศึกษาไทยให้ก้าวทันโลกและสร้างคนไทยให้พร้อมสำหรับโลกแห่งอนาคต

Anuchit L.
I–VI–MMXXV